هاتف اصفهانی
سید احمد حسینی متخلص به هاتف از شعرای نامی ایران در عهد افشاریه و زندیه است.
| هاتف اصفهانی | |
|---|---|
| زادهٔ | نیمه نخست قرن دوازدهم اصفهان |
| درگذشت | ۱۱۹۸ ه.ق قم |
| مدفن | قم |
| ملیت | ایرانی |
| دیگر نام‌ها | میر احمد |
| دوره | قرن دوازدهم هجری |
| مذهب | تصوف |
| مکتب | بازگشت ادبی |
| فرزندان | سحاب اصفهانی |
اصل خاندان او از اهل اردوباد آذربایجان بوده که در زمان پادشاهان صفوی از آن دیار به اصفهان هجرت کرده و در این شهر متوطن گردیده‌اند. تولد هاتف در نیمهٔ اول قرن دوازدهم اتفاق افتاده و در زادگاهش اصفهان به تحصیل ریاضی و حکمت و طب پرداخته و گویا در این فنون از محضر میرزا محمد نصیر اصفهانی استفاده کرد و در شعر نیز مشتاق را راهنما و استاد خود اختیار نموده‌است.
هاتف شاعری را از جوانی آغاز کرد و در طول زندگی آرام خود از مدح شاهان و روی آوردن به دربار سلاطین خودداری کرد و بیشتر به مطالعه و حکمت و عرفان مشغول بود. وی در سال ۱۱۹۸ درگذشت.
هاتف اصفهانی شاعری توانا و مسلط به زبان و ادب فارسی بود. وی از سبک شعرای متقدم ایران به ویژه حافظ و سعدی و فردوسی پیروی می‌کرد و طبع خود را در سرایش تمامی قالبهای شعری اعم از غزل، قصیده و رباعی، ترجیع‌بند و قطعه آزمود. شهرت عمده هاتف به سبب شاهکار بزرگ ادبی او (ترجیع‌بند عرفانی) است که در آن هم از حیث حسن ترکیب الفاظ و هم از حیث توصیف معانی داد سخن داده است. وی مرثیه‌های زیبایی نیز با استفاده از ماده تاریخ (حروف ابجد) در مرگ بزرگان و دوستان خود سرود که این اشعار از ارزش بالایی برخوردارند.
مهم‌ترین اثر باقی‌مانده از هاتف اصفهانی دیوان اشعار او و چند صد بیت شعر به‌زبان عربی است.
بخشی از بند اول ترجیع‌بند معروف هاتف:
| ای فدای تو هم دل و هم جان | وی نثار رهت همین و همان | |
| دل فدای تو چون تویی دلبر | جان نثار تو چون تویی جانان | |
| دل رهاندن ز دست تو مشکل | جان فشاندن به پای تو آسان … | |
| ساقی آتش‌پرست و آتش دست | ریخت در ساغر آتش سوزان | |
| چون کشیدم نه عقل ماند و نه دین | سوخت هم کفر از آن و هم ایمان | |
| مست افتادم و در آن مستی | به زبانی که شرح آن نتوان | |
| این سخن می‌شنیدم از اعضا | همه حتّی الورید و الشّریان | |
| که یکی هست و هیچ نیست جز او | وحده لا اله الّا هو |
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ مقدمه دیوان هاتف اصفهانی، نسخه تصحیح شدهٔ وحید دستگردی،انتشارات نگاه
- براون، ادوارد: تاریخ ادبی ایران، ترجمه علی پاشا صالح، تهران، بانک ملی، ۱۳۳۳.
- براون، ادوارد:تاریخ ادبیات ایران (از آغاز عهد صفویه تا زمان حاضر)، ترجمه رشید یاسمی، تهران، چاپخانه روشنایی، ۱۳۱۶.
- رضازاده شفق، صادق: تاریخ ادبیات ایران، شیراز، دانشگاه پهلوی، ۱۳۵۴.
- دیوان هاتف اصفهانی، به تصحیح افشین عاطفی، کاشان: همگام با هستی، ۱۳۹۴.